Przekształcanie umów cywilnoprawnych na umowy o pracę – nowe kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy

Nadchodzące zmiany

Od dłuższego czasu polski rynek pracy opiera się na umowach cywilnoprawnych, w tym na modelu B2B (ang. business-to-business). Dotychczas tego rodzaju kontrakty były rzadko podważane, ale wkrótce może się to zmienić. Główny Inspektor Pracy oraz Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zapowiadają poszerzenie kompetencji PIP, co mogłoby umożliwić inspekcji przekształcanie umów cywilnoprawnych w stosunki pracy na drodze administracyjnej decyzji.

Model B2B – kluczowe aspekty

W modelu B2B usługa realizowana jest na podstawie umowy cywilnoprawnej pomiędzy zlecającym (np. spółką) a usługodawcą – osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą. Osoba samozatrudniona działa na własny rachunek i ponosi pełną odpowiedzialność za swoją działalność. Obie strony umowy są traktowane jako równorzędni przedsiębiorcy, a przepisy Kodeksu cywilnego dają dużą swobodę w ustalaniu warunków współpracy.

Charakterystyczne cechy modelu B2B obejmują niezależność usługodawcy w zakresie wyboru metod i środków realizacji usług oraz elastyczność w organizacji czasu i miejsca pracy. Zleceniodawca nie może narzucać usługodawcy sposobu realizacji zadań w sposób typowy dla relacji pracownik-pracodawca. W praktyce, osoba samozatrudniona organizuje swoje zasoby, ponosi ryzyko gospodarcze i odpowiada za wszelkie zobowiązania wobec kontrahentów oraz organów publicznych.

Praktyka stosowania modelu B2B

Model B2B jest korzystny dla wielu przedsiębiorstw, ale nie może być stosowany w sytuacjach odpowiadających stosunkowi pracy. Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy, jeśli warunki zatrudnienia odpowiadają cechom stosunku pracy, umowa, niezależnie od jej nazwy, może być uznana za umowę o pracę.

Kluczowe znaczenie ma brak podporządkowania usługodawcy zleceniodawcy. Oznacza to, że zleceniodawca nie może wydawać poleceń w sposób typowy dla kierownictwa pracownika, choć może wskazywać ogólne wytyczne dotyczące realizacji usług.

PIP i nowe uprawnienia

Państwowa Inspekcja Pracy już teraz posiada uprawnienia do wnoszenia powództw w sprawach ustalenia istnienia stosunku pracy. Trwają jednak prace nad wzmocnieniem roli PIP, w tym nad możliwością przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę w drodze decyzji administracyjnej. Budzi to kontrowersje, szczególnie z uwagi na potencjalne natychmiastowe wdrażanie takich decyzji.

Zmiany te wiążą się również z implementacją dyrektywy unijnej, która nakłada na państwa obowiązek wprowadzenia mechanizmów domniemania stosunku pracy w przypadku platform internetowych zlecających zadania.

Według doniesień medialnych, prace nad nowymi regulacjami są zaawansowane, a ich wejście w życie planowane jest na 2025 rok. Szczegóły zmian nie są jeszcze znane, ale z pewnością możemy spodziewać się większej kontroli nad stosowaniem umów cywilnoprawnych.